Posterkunst

Historici zeggen dat posters zoals we ze nu kennen al meer dan 200 jaar op openbare plekken, overal ter wereld, worden opgehangen. Ze zijn speciaal ontworpen om de aandacht te trekken, doordat er visueel opvallende kenmerken in worden aangebracht. Zo hopen de makers de aandacht van voorbijgangers te vangen, met uiteenlopende doelen: politieke standpunten, uitnodigingen voor evenementen of reclames voor producten of diensten.

Rond het midden van de negentiende eeuw werd in de drukwerkindustrie de kleurenlithografie geperfectioneerd, waarmee kleurenposters een feit werden. Ook werd overheidscensuur in openbare ruimtes in verschillende landen in Europa opgeheven, waarmee plotsklaps veel mogelijk werd op het gebied van posterkunst. In iets meer dan 100 jaar tijd is de poster erkend als een vitale kunstvorm die een aantrekkingskracht uitoefent op kunstenaars op elk niveau.

Ontwikkeling van de kunstvorm

Rond 1890 had de techniek van de posterkunst haar opmars gemaakt door heel Europa. Bekende kunstenaars zoals Henri de Toulouse-Lautrec, Jules Chéret en Eugène Grasset ontwierpen posters en droegen daarin bij aan de erkenning van posters maken als kunstvorm. Chéret wordt tegenwoordig ook wel gezien als dé ontwikkelaar van de reclameposter. Als potloodtekenaar en decorateur richtte hij in Parijs zijn eigen lithografiebureau op, waar hij bekend kwam te staan door zijn opvallende tekens, contrasten en felle kleuren; een stijl die hij in meer dan 1.000 reclameposters liet weerspiegelen. Zijn posters werden veel gebruikt voor tentoonstellingen en theaters maar ook voor producten.

Wat Chéret zo typeerde is dat hij een nieuwe lithografische techniek ontwikkelde en daarmee beter kon aansluiten op de wensen van de adverteerders. Met meer kleur en een innovatieve typografie werden de posters van zijn hand een stuk expressiever. De straten van Parijs werden al snel gevuld met posters die door een tijdgenoot ook wel tekenend “de beeldengalerij van de armen” werd genoemd. Er viel goed geld te verdienen in de poster business; zo veel, dat verschillende beeldend kunstenaars zich serieus inlieten met het ontwerpen van posters. Dit werd een op zichzelf staande hype, waarbij theatersterren hun favoriete kunstenaars begonnen uit te kiezen om een poster te ontwerpen voor hun aanstaande voorstelling. De posterkunst werd zo populair dat er in 1884 in Parijs een grote expositie voor werd gehouden.

Gouden eeuw van de affiches

Rond het einde van de negentiende eeuw was de populariteit van de posterkunst ook naar andere delen van Europa overgewaaid. Tijdens het tijdperk dat ook wel de Belle Epoque wordt genoemd, won de posterkunst als serieuze kunstvorm steeds meer in aanzien. In de laatste vijf jaar van deze eeuw ontwierp Chéret de bekende reeks Maîtres de l’Affiche (Meesters van het affiche). Deze serie werd een enorm commercieel succes. Daarnaast wordt het nu nog steeds gezien als een belangrijke historische publicatie.

Ook Eugène Grasset en Alphonse Mucha waren invloedrijke posterontwerpers van deze generatie. Ze staan bekend om hun Art Nouveau-stijl en gestileerde figuren, waarvan met name vrouwen onderwerp van de kunst waren. Reclameposters werden hiermee een uitzonderlijke grafische kunstvorm in de moderne tijd.